سد زاينده ‌رود در استان اصفهان
سد زاينده ‌رود سدي است كه بر زاينده ‌رود در استان اصفهان ايران زده شده است .
اين سد كه در سال ۱۳۴۹ مورد بهره ‌برداري قرار گرفت ، در فاصله ۱۱۰ كيلومتري غرب اصفهان و در محدوده 50 درجه و 46 دقيقه طول شرقي و 32 درجه و 44 دقيقه عرض شمالي احداث شده است . اين سد از نوع بتني دو قوسي و با طول تاج 450 متر ، عرض تاج 5/6 متر و ارتفاع از پي 100 متر ، از حجم مخزن حداكثر 1470 ميليون متر مكعب ( در تراز 2063 متر ) و حجم مخزن مفيد 1090 ميليون متر مكعب و مساحت مخزن 54 كيلومتر مربع در تراز حداكثر برخوردار است .

اهداف ساخت سد زاينده ‌رود عبارت از توليد ساليانه ۲۵۰ ميليون كيلو وات ساعت انرژي برق آبي ، كنترل سيلاب هاي فصلي ، تنظيم آب كشاورزي مورد نياز ۱۰۰ هزار هكتار از اراضي دشت اصفهان و تأمين آب مورد نياز صنايع مستقر در اصفهان بوده است .
ماهي هاي سد زاينده رود :
در سرتاسر رودخانه تراكم برخي از گونه ها متفاوت مي باشد . از تونل كوهرنگ با قزل آلا هاي معروفش تا مرداب يا تالاب گاوخوني كه تقريبأ فاقد ماهي است . ولي به طور معمول در درياچه سد زاينده رود ، ماهي گيران مي توانند ماهياني چون انواع قزل آلاي رنگين كمان ، كپور و زردك را صيد نمايند .

مجموعه ارتفاعات معروف به كوه صفه با بلندترين نقطه ارتفاعي 2257 متر در جنوب غربي اصفهان واقع است . اين كوه از شمال به جاده كمربندي از غرب به كوه هاي تخت رستم و دره خان ، از شرق به شهرك ها و مجتمع‌ هاي مسكوني و از جنوب به اراضي باز و خط آهن منتهي مي ‌شود .
كوهستان صفه كه تا چند دهه پيش به صورت عنصري مجزا و با فاصله از شهر قرار داشت اينك با توسعه شهر به طرف جنوب كاملا به شهر وصل شده و بخشي از آن به عنوان پارك كوهستاني ، كاركرد شهري يافته است . كوه صفه به عنوان يكي از عناصر نشانه اي و بارز در شهر اصفهان همراه با ساير عناصر عمده ساختار اصلي شهر را تشكيل مي‌ دهد .
محدوده اين پارك از اراضي هم جوار شهرك علمي تحقيقاتي آغاز مي ‌شود و به طرف گردنه باد ادامه مي ‌يابد و پس از در بر گرفتن سه قله پيوسته و مجاور هم به طرف جاده كمربندي باز مي‌ گردد . اراضي اين محدوده در حال حاضر آزاد است و در اختيار شهرداري قرار دارد .
ريشه نامگذاري « كوه صفه » خود بيانگر سرنوشت ناشناخته و پررمز و راز آن است . برخي روايت ها نام كوه را به فضاي صاف و صفه مانند روي كوه نسبت مي ‌دهند ، برخي آن را برگرفته از صفاي منظر اطراف كوه مي دانند و برخي ديگر معتقدند كه نام صفه از حضور صوفيان در كوه منشا گرفته است . اما برخي تحقيقات جدي ‌تر حاكي از اين است كه نام صفه مشتق از واژه باستاني « اسپه » ( سپه و سپاه ) است كه با نام شهر اصفهان « سپاهان » و نقش تاريخي آن پيوند دارد  .
تحولات تاريخي كوهستان صفه
كوهستان به دليل داشتن ساختار طبيعي شگفت ، بقاياي آثار ناشناخته و كهن و وجود قصه‌ ها و افسانه‌ هاي گوناگون درباره آن سرگذشتي رازآلود و اسطوره‌ اي در ذهن و باور مردم منطقه پيدا كرده است تا جايي كه دژ قديمي آن را « قلعه ديو » نام داده ‌اند ، غار آن را به مدفن زردشت پيامبر نسبت داده ‌اند ، آب اندك چشمه‌ هاي آن را متبرك دانسته‌ اند .
دامنه‌ هاي آن را به محل نبرد دارا و اسكندر نسبت داده ‌اند و برخي از زواياي آن را مكان گوشه ‌گيري دراويش صوفي پنداشته ‌اند .
كوهستان صفه در دوران باستان
اصفهان همان طور كه از ريشه نام آن « سپاهان » بر مي ‌آيد در دوران ساسانيان مقر سپاهيان « وليعهد نشين » بوده است و وجود برخي آثار به جا مانده مثل آتشگاه و گور هاي زردشتيان بر اين امر گواهي مي دهد .
با توجه به اين زمينه تاريخي و برخي شواهد عيني احتمال قوي اين است كه كوه صفه از زمان هاي خيلي دور به عنوان پايگاه و پناهگاه مورد استفاده مردم بوده است . شيوه ساخت و معماري قلعه كوه صفه به ساير قلعه‌ هاي دوران ساساني شباهت دارد . وجود حفره ‌هاي سنگي در اطراف كوه صفه يادآور « استودان ‌ها » ( استخوان دانهاي ) زردشتي است كه در بسياري از نواحي باستاني ايران مشاهده مي ‌شود . همچنين بعيد نيست كه برخي از بقاياي ويران شده موجود در كوه صفه متعلق به بناي آتشكده باشد .

استفاده از خشت و گل در شهرستان خور و بيابانك براي كاهش دادن گرماي هوا

استفاده از خشت و گل براي خنك نگه داشتن منازل شهرستان خور و بيابانك به دليل خشك و كويري بودن منطقه همواره مورد توجه مردم اين منطقه است در اين منطقه معمولا منازل را چهار ايواني با حياطهاي كوچك و ديوارهاي بلند و دالان دار مي سازند و طاق هاي ضربي از خشت و گل با روكش كاه گل براي كاهش سريع حرارت بسيار موثر است قطر 60 تا 100  سانتيمتري ديوارها كه از تركيب خشت و گل بوده خود مانعي بزرگ براي ورود گرما به داخل منازل بوده است سقفهاي گنبدي و كاذب در پشت بام هاي نيز خود روشي مناسب براي كاهش گرما به داخل منازل بوده است وجود پاياب ها ، آبهاي زيرزميني ، قناتها و ساباتها از جمله روشهاي سنتي براي خنك كردن محيط زندگي در شهرستان خور و بيابانك است.

قمصر بهشتي در دل كوير ايران

موقعيت جغرافيايي قمصر

قمصر شهري است در دامنه هاي كوهستاني جنوب كاشان كه در فاصله 25 كيلومتري از اين شهر قرار گرفته است اين خطه در فاصله 160 كيلومتري از شهر اصفهان واقع شده و از لحاط موقعيت جغرافيايي 51 درجه و 26 دقيقه طول شرقي و 33 درجه و 45 دقيقه عرض شمالي قرار گرفته است.

شهر قمصر با ارتفاع متوسط 1900 متر از سطح دريا همچون دشتي سبز در امتداد دره هاي كم شيب كوه هاي بخش مركزي ايران تنيده شده و در تقسيمات كشوري از جمله توابع شهرستان كاشان در استان اصفهان محسوب مي شود.

اين شهر به وسيله بزرگراهي به طول 15 كيلومتر به اتوبان سراسري شمال – جنوب (تهران – قم – كاشان – اصفهان – شيراز – بندر عباس) متصل مي شود كه اين امر يكي از مهمترين شاخصهاي رشد و ترقي اين شهر بوده است.

قمسر همچون مرواريدي است كه در دامان كوههاي مرتفع مركزي ايران قرار گرفته است. كوههاي مهم اطراف قمصر عبارتند از : كواشك – كوه سم – كوه اسبي – كوه ميدان و كوه قبله كه به مانند چتري قمصر را در ميان گرفته اند. با توجه به وضعيت كويري كاشان و خشكي پايدار هواي اين منطقه رطوبت هواي قمصر امتياز ويژه اي است كه با توجه به اقليم سرد و برفگير منطقه از يكسو در متعادل سازي درجه حرارت هوا بسيار موثر بوده و از سوي ديگر در تابستان منشا طراوت دل انگيز و اعتدال هواي مناطق اطراف است

ناهمواري ها، آب و هواي كوهستاني و ريزش هاي جوي نسبتا زياد و همچنين تبخير و حرارت اندك ، اعتدال بي نظيري را براي اين شهر به ارمغان آورده است.

باغ شهر قمصر شهري است كه همچون ستاره اي در دامان كوههاي بخش مركزي ايران نور افشاني مي كند. كوهستان هاي پيرامون اين شهر مانند حصاري برگرد شهر حلقه زده و با گسترش سايه سار پايدار خود از طراوت گلستان هاي شهر در برابر آفتاب كوير حراست مي كند.

در مجموع شهر قمصر در بهار مانند قطعه اي از بهشت است با شروع بهار طبيعت و شكفتن گل هاي درختان شهر پيراهني رنگارنگ از شكوفه هاي گل بر تن مي كند و سپس با شروع برداشت گل و مراسم گلابگيري جاذبه هاي بي بديل قمصر دو چندان مي شود و مردمان مهمان نواز اين شهر با آغوشي باز به استقبال خيل ميليوني مشتاقان طبيعت زيبا و گلاب ناب قمصر مي روند.

بخش قمصر شمال روستاهاي قهرود ، جوينان ، قزاآن، كامو، حسين آباد و مسلم آباد مي باشد كه هر يك با طبيعت زيبا و سحرانگيز خود بهشتي را براي تمامي كساني پديد آورده اند كه به شوق تماشاي گل محمدي و گلاب قمصر و استفاده از جاذبه هاي ديدني اين منطقه به سوي قمصر رهسپار مي شوند.

گل محمدي، تحفه قمصر

براي انواع گل رز در فارسي غير از سه نام گل سرخ يا گل محمدي يا گل چاي اسم ديگري در دست نيست البته اين نام براي تنوع گسترده گونه هاي مختلف آن كافي نيست زيرا تاكنون بيش از 20 هزار گونه گل رز شناخته شده است. اين گل گذشته از آنكه سردسته تيره مهمي از گياهان است از منظر ساختمان رنگ عطر و گل كامل ترين نوع بوده و تاكنون هيچ يك از جنس ها و نژادهاي متنوع گياهان در تنوع و تكامل به پاي اين گل نرسيده است .

در اين ميان گونه هاي گل سرخ اقسام مختلف آن براساس نژاد به هفت دسته گل سرخ فرانسه نسترن گل چاي گل سرخ با گل هاي متعدد گل سرخ مينياتور گل سرخ بنگال و گل سرخ ايران تقسيم مي شود.

در بين گونه هاي متنوع رزها و گل سرخ ها گل سرخ ايران يا گل محمدي گونه مختص كشور ايران است و بطور كلي در منابع مختلف و طبق نظر كارشناسان زيست گياهي گونه مذكور از ابتدا در ايران پرورش يافته و از اين كشور به ديگر نقاط جهان پخش شده است .

مرغوب ترين گل و گلاب جهان در قمصر توليد مي شود

گل محمدي اگر چه در شرايط اقليمي و طبيعي متفاوتي مي رويد اما براي دست يافتن به نتايج مطلوب تر و به دست آوردن حداكثر اسانس اين گياه بايد در محيط طبيعي و جغرافيايي ويژه اي پرورش يابد.

اين گل در مناطقي كه ارتفاع آن بالا و هواي آن سرد باشد بهتر رشد مي كند و به طور كلي آب و هواي سرد و نيمه خشك در زمستان و معتدل و خشك در تابستان بهترين محيط اقليمي براي پرورش اين گل است. گل محمدي از حيث درجه حرارت در دماي 15 تا 21 درجه بهترين رشد را دارد و چنانچه اختلاف درجه حرارت هوا بين شب و روز و به خصوص در انتهاي شب، 5 تا 10 درجه باشد اسانس بيشتري در گل ايجاد خواهد شد.

لطف باري تعالي بر اين قرار گرفته كه طبيعت شهر قمصر به گونه اي باشد كه تمامي شرايط لازم براي رشد گل محمدي به بهترين نحو در اين منطقه مهيا شده و گل سرخ آن خوشبوترين و پر اسانس ترين گل سرخ كشور شود از اين رو قمصر را پايتخت گل و گلاب ايران مي نامند.

در متون تاريخي نيز عمدتا از شهر قمصر به عنوان خاستگاه گل و گلاب ياد شده است جالب آنكه در يكي از اين منابع تاريخي اين چنين ذكر شده است كه درعصر ملكشاه سلجوقي نماينده يكي از اتابكان روم شرقي از دامنه  هاي كوه اسبي قمصر مقداري گل سرخ خودرو با خود به شهر دمشق كه آن روزها(داماسكوس) خوانده مي شد، برده و اين گل در آنجا بريا اولين بار پرورش داده مي شود دليل اين ادعا آن است كه در حال حاضر در فرهنگ لاتين و در زبان انگليسي نام (داماسك رز) يا (رز دامسنا) به گل سرخ ايران اطلاق مي شود.

چرا گلاب قمصر نمونه است ؟

تقطير و توليد عرقيات در ايران قدمتي بس طولاني دارد صنعت گلاب گيري در ايران به شكل سنتي در تمام دوره هاي زماني گذشته رواج داشته و حتي صنايع جنبي آن نظير مسگري، شيشه سازي و وسايل بسته بندي گلاب نيز در كنار صنعت گلابگيري رواج داشته است.

اما به كارگيري دستگاههاي متعدد گلابگيري در قمصر بيانگر تلاشي جديد در اين صنعت به منظور توليد محصول گلاب در حجم زياد و با اهداف تجاري است امروزه گلاب قمصر به ميزاني زياد در كشور توليد شده و به كشورهاي جهان صادر مي شود و نبايد از حق گذشت كه اين صنعت جزء صنايعي است كه توانسته جايگاه خود را در عرصه بازار جهاني حفظ نموده و روز به روز بر كميت و كيفيت توليدات خود بيفزايد.

البته توليد گلاب و ساير عرقيات به غير از قمصر در ساير شهرهاي كشور نيز انجام مي شود اما علت تاكيد كارشناسان بر استفاده از گلاب قمصر مرغوبيت فوق العاده گل توليدي قمصر است كه اين به سبب شرايط طبيعي ويژه اي است كه در قمصر حاكم است.

حقيقت آن است كه گل و گلاب قمصر چه در گذشته و چه در امروز بهترين و عالي ترين نوع گل و گلاب بوده و عيار آن با استانداردهاي جهاني منطبق بوده است. بر طبق مطالعات صورت گرفته توسط اساتيد دانشگاه تهران اسانس گل محمدي قمصر و گلاب توليدي آن با بيش از 35 ميلي گرم اسانس در 100 ليتر آب  و يا 350(P.P.M) از لحاظ كيفيت حائز رتبه نخست در سراسر جهان است. از اين رو هر سال كعبه قبله گاه مسلمانان جهان دو بار با گلاب ناب اين شهر شسته مي شود.

منبع : روزنامه اصفهان زيبا