منطقه حفاظت شده نئور

منطقه حفاظت شده نئور با وسعتي درحدود يك هزار هكتار در 30 كيلومتري شهرستان اردبيل واقع شده است. مهم ترين ويژگي اين منطقه درياچه نئور است و ويژگي اكوسيستم آن به عنوان زيستگاه بي مانند، ماهي قزل آلاي رنگين كمان و پرندگان و جانواران آن است.

منطقه سياحتي سردابه

منطقه سياحتي سردابه يكي ديگر از مناطق مهم جذب گردشگر مي باشد. آب اين چشمه از كف استخر بزرگي با گاز هيدروژن سولفوره ، از شكافهاي زمين خارج ميشود و بوي اندكي از اين گاز را در فضا پراكنده مي‌سازد. آبگرم پس از گذشتن از دو حوض ، نهري را به وجود مي‌آورد ، كه در دره جريان دارد و چون دره زاينده است ، اندك اندك آب نهر زياد شده و در حدود 200 متري چشمه ، آبشاري را تشكيل ميدهد.پهنه استخر حدود 100 متر مربع و بلندي آن از سطح دريا 1 هزارو 820 متر است. درجة حرارت آب معدني سردابه 36.5 و از دسته آبهاي سولفاته كلسيك و گوگردي گرم است و گاز كربنيك نيز دارد

برج شاطر گنبدي اردبيل

برج شاطر گنبدي در روستاي صومعه در5/8 كيلومتري اردبيل در يك فضاي وسيع و گسترده بنا شده است. در حوالي برج به فواصل گوناگون، ‌تپه هاي باستاني قرار دارد. بيش تر آن ها مربوط به دوره هاي پيش از اسلام به ويژه دوره اشكاني است. برج از داخل استوانه و از خارج ده ضلعي با درازاي اضلاع 63/2 متر است كه ازاره اي سنگي به ارتفاع 5/1 متر و مركب از چهار رج سنگ تراش دارد. بر روي پايه سنگي، جرزهاي دو وجهي آجري و در فاصله آن ها قاب سازي هاي آجري با طرح هاي مختلف انجام شده است. ورودي برج در ضلع خاوري و در بالاي پايه سنگي واقع شده كه پنج يا شش پله در برابر آن قرار داشته است. از كتيبه و پوشش بنا چيزي بر جاي نمانده، ولي از شيوه معماري برج و شباهت آن با مقبره «چلبي اوغلو» در سلطانيه چنين بر مي آيد كه احتمالا از بناهاي قرن هشتم هجري باشد.

برج قارلوجا اردبيل

اين برج در قشلاق قارلوجا در كنار رود ارس در مسير راه خمارلو – اصلان دوز واقع شده است. مصالح ساختماني آن از سنگ تراشيده است. اين برج منسوب به دوره مغولي و متعلق به سده‌ هشتم هجري است.

زيستگاه هوستگ ميداني و قره گول
اين ميدان، منطقه اي مسطح است كه در دامنه شمال غربي سبلان به ارتفاع 2725 متر واقع شده است. تالاب قره گؤل نيز به قطر تخميني 300 متر در قسمت شمال غربي دامنه هاي هرم و جنوب شرقي زيستگاه هوشنگ ميداني، در ارتفاع 2820 متري از سطح دريا واقع شده است.
حيوانات و پرندگان وحشي در هوشنگ ميداني و تالاب قره گؤل متنوع اند علاوه بر كبك معمولي و كبك دري كه شمارش آنها ناممكن است، اين منطقه زيستگاه قوچ و ميش ارمني است.

زيستگاه موويل
اين زيستگاه دربند موويل درجنوب مشگين شهر و در غرب كوههاي هرم سبلان واقع است. ارتفاع اين منطقه از سطح دريا 3200 متر است و استراحتگاه قوچ و ميشهاي منطقه است. در اين زيستگاه، قوچ و ميش ارمني، كل و بز از نوع سفيد طوقدار، كبك دري، خرس قهوه اي و خاكستري، گرگ، خوك، خرگوش، انواع پرندگان شكاري و لاشخور زندگي مي كنند.

زيستگاه شيروان دره سي
«شيروان دره سي» زيستگاهي است كه در 20 كيلومتري جنوب شرق مشگين شهر قرار دارد. ارتفاع سطح آن 2200 متر و مساحت آن را 75 كيلومتر مربع برآورد كرده اند. اين زيستگاه، با ويژگيهاي خود هر بيننده را به حيرت وا مي دارد. زيستگاه «شيروان دره سي»، محل زندگي دايمي وحوش مانند كل و يز، خوك، روباه، گرگ، قوچ و ميش ارمني، خرگوش، كبك، كبك دري، قمري، فاخته و شماري از پرندگان مهاجر است.

زيستگاه سروان دره سي
زيستگاه سروان دره سي به فاصله 25 كيلومتري جنوب شرقي مشگين شهر قرار گرفته است و درحدود 105 كيلومترمربع است. در اين زيستگاه كه 200 متر از سطح دريا ارتفاع دارد، كل و بز، خرس قهوه اي، قوچ و ميش (در زمستان)، گرگ، خرگوش، روباه، كبك و كبك دري زندگي مي كنند.

زيستگاه خروسلو
در 95 كيلومتري شمال شرق مشگين شهر كوه هاي خروسلو واقع شده است كه محل زيست انواع وحوش مانند آهو، كل و بز، گرگ، روباه، خرگوش، باقرقره و هوبره است.
اين منطقه از سمت شمال به دشت مغان، ازجنوب به قريه تكه كندي و قشلاق هاي بهمن، از غرب به جاده پارس آباد و از شرق به رودخانه قوري چاي محدود است و 120 كيلومتر مربع وسعت و 1200 متر از سطح دريا ارتفاع دارد.

زيستگاه حسن دره سي
اين زيستگاه درحدود 60 كيلومتر مربع وسعت دارد و در كوههاي زيوه در ارتفاع 1700 متري از سطح دريا واقع شده است.موقعيت مكاني اين زيستگاه،80 كيلومتري شمال شرق مشگين شهر است و حيواناتي مانند كل و بز، خوك، خرگوش، گرگ، روباه و كبك در آن زندگي ميكنند.

زيستگاه حاجيلو
اين زيستگاه در 22 كيلومتري شمال مشگين شهر در كوههاي حاجيلو واقع شده است. داراي 70 كيلومتر مربع وسعت و ارتفاعي حدود 1900 متر از سطح دريا است و حيواناتي مانند: كل و بز، خوك، گرگ، خرگوش، روباه و كبك اين منطقه را به عنوان محل زيست خود برگزيده اند.

زيستگاه تبنق
اين زيستگاه در شمال غرب مشگين شهر واقع شده است و 18 كيلومتر با آن فاصله دارد. درحدود 70 كيلومتر مربع مساحت دارد و محل زيست كل و بز، خوك، خرگوش، گرگ و كبك است. اين منطقه در ارتفاع 1800 متري از سطح دريا قرار گرفته است.

زيستگاه ارباب كندي
اين زيستگاه در 42 كيلومتري شمال شرق مشگين شهر و 55 كيلومتري شمال غرب اردبيل واقع شده است، 70 كيلومتر مربع وسعت دارد و در ارتفاع 1500 متري از سطح دريا قرار گرفته است. كل و بز، خوك، گرگ، روباه، خرگوش، كبك و مرغابي ازجمله وحوشي هستند كه اين منطقه را مامن زيست خود ساخته اند.

زيستگاه آقا بابا
در 83 كيلومتري شمال شرق مشگين شهر، در كوههاي آقابابا واقع شده است و 70 كيلومتر مربع وسعت و 1200 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. اين منطقه محل زيست وحوشي مانند كل و بز، گرگ، خرگوش، خوك و كبك است.
سبلان در غرب شهر اردبيل، 4811 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. ارتفاع نسبي آن نسبت به دره قره سو درحدود 3400 متر است. رشته كوه آتشفشاني خاموش سبلان از دره قره سو در شمال غرب اردبيل آغاز ميشود و در جهت شرقي-غربي به طول 60 كيلومتر و عرض تقريبي 48 كيلومتر تا كوه قوشاداغ در جنوب اهر امتداد مي يابد.

درياچه بند پيرالقير

درياچه بند پيرالقير، در 10 كيلومتري شهر اردبيل قرار گرفته و بلندي آن از سطح دريا 1 هزار و 450 متر است. اين درياچه محل زيست چنگر، خوتكاي سفيد و ... است.  

درياچه نئور 

درياچه نئور در 48 كيلومتري جنوب خاوري اردبيل در ارتفاع 2700 متري از سطح دريا قرار گرفته است. وسعت درياچه بيش از 220 هكتار و مشتمل بر دو درياچه كوچك (40 هكتار) و بزرگ (180 هكتار) است كه در فصل پر آبي (بهار) به هم مي پيوندند و درياچه اي واحد را به وجود مي آورند. بيش ترين عمق درياچه 5/5 متر و ميانگين ژرفاي آن سه متر است. درياچه نئور، زيستگاه برخي از گونه هاي پرندگان مهاجر عبوري است كه براي مدتي كوتاه از درياچه استفاده مي كنند. آنقوت از عمده ترين پرندگان اين درياچه و حاشيه آن است كه در اين منطقه زادآوري مي كند.
اين درياچه كه ماهي قزل آلاي آن شهرت جهاني دارد داراي جاذبه هاي بسيار مساعد گردشگاهي است. حواشي اين درياچه از گردشگاه هاي مهم اردبيل است و هر ساله مسابقه تفريحي تحت عنوان مسابقه ماهي گيري دراين درياچه بين دوست داران صيد ماهي انجام مي شود. مهم ترين ويژگي اكوسيستم اين درياچه به عنوان زيستگاه بي مانند، ماهي قزل آلاي رنگين و پرندگان و جانوران آن است.
راه اصلي اين درياچه آسفالت مي باشد و از راه اصلي اردبيل – خلخال در نزديكي روستاي بودالالو جدا مي گردد بعلت ييلاقي بودن و وجود مراتع بسيار غني در اطراف اين درياچه و كوه هاي باغرو سالانه احشام ايل سون در فصول بهار و تابستان از مراتع اين منطقه استفاده مي نمايند و يكي از چراگاه هاي مهم احشام عشاير بشمار مي آيد . در اين منطقـه تنها دو سـاختمـان حفاظتـي اداره كل منابـع طبيعي و محيط زيست استان قرار دارد و فاقد امكانات رفاهي، بهداشتي و ارتباطي است

درياچه شورابيل

اين درياچه قبلا بسيار شور بوده است ولي امروزه با افزوده شدن آب شيرين از شوري آن كاسته شده ،بطوريكه نوعي ماهي در آن پرورش داده ميشود .اين درياچه داراي امكانات تفريحي ،ورزشي و فرهنگي بسياري است از جمله :قايق راني ،پيست دو و ميداني،دوچرخه سواري ،باغ وحش ريا، هتل هاي مجهز وزيبا ،مجموعه شهر بازي ،رستوران در وسط درياچه و... ميباشد .

پيست اسكي آلوارس

مجموعه فرهنگي - توريستي و ورزشي "آلوارس" در يكي از زيباترين نقاط استان از لحاظ گردشگري و در دامنه هاي مرتفع و زيباي سبلان در 12 كيلومتري روستاي آلوارس و 24 كيلومتري سرعين قرار گرفته است. پيست اسكي الوارس تا هشت ماه از سال به دليل وجود برف در منطقه ي ياد شده مورد استفاده قرار مي گيرد. اين مجتمع در فاز اول داراي جاده اي آسفالت، يك خط اسكي به طول 1400مترجهت آموزش و استفاده علاقمندان، تله سيژ و يك باب ايستگاه كلاس هاي آموزشي، مهمانسرا، رستوران و غيره است كه در صورت تكميل بزرگترين پيست اسكي كشور مطابق با استانداردهاي جهاني خواهد بود.
روستاي آلوارس در ارتفاعات جبهه جنوبي ساوالان با استعدادهاي متنوع توريستي است مسير اصلي آلوارس – دسترسي از طريق جاده سرعين – آلوارس است البته يك راه فرعي ديگر نيز از شهرستان نير به آلوارس وجود دارد كه حدود 4 كيلومتر آن خاكي و سنگي است. مسير اين روستا با قابليت هايي چون منظر جوامع روستايي و الگوي معشيت آنها (شاهسونها)، آب وهواي ييلاقي ، قابليت كوهنوردي، پياده رويي، شكار، وجود آبگيرهاي زيبا (قزل گوللر) و… مساعد سرمايه گذاري جهت ايجاد زير ساخت هاي صنعت توريسم است.

پارك جنگلي فندقلو

سن گوزل سن عالمه حسنون نمايان اي نمين
صنعت خلاقيلن اولـموش چراغـان اي نمين
بالي شيرين سوئي شـربت هاواسي باد بهشت
وار شميـمون ايليوب دنياني حيـران اي نمين

موقعيت جغرافيايي:
منطقه فندقلو بين طول جغرافيايي ً25/38 و عرض جغرافيايي ً40/48 قرار گرفته و حداقل ارتفاع آن از سطح درياهاي آزاد 1500 متر و حداكثر 1850 متر مي باشد كه از شمال به راه قديم اردبيل – آستارا و آباديهاي آرپاتپه، خانقاه عليا و سفلي از جنوب به كوه معروف خان بلاغي و آباديهاي نيارق و از غرب به ننه كران، مهدي پستي، آبي بيگلو، كريم كندي، دگرماندرق و از شرق به حيران محدود است. مساحت كل اين جنگل در حدود 9/4422 هكتار مي باشد.

آب و هوا:
هواي اين ناحيه به علت قرار گرفتن در ارتفاعات داراي تابستاني بسيار خنك و مطبوع و زمستاني سرد و مرطوب است كه جزو مناطق سردسير استان محسوب مي گردد، اين منطقه در ارتفاعات گيلان (آستارا) و شرق اردبيل واقع شده و از رژيم بارندگي و رطوبت درياي مازندران بهره مي گيرد. ريزش بارانهاي فصلي و وجود مه هاي دائمي رطوبت منطقه را به حد كافي تامين مي نمايد، ميانگين بارندگي در سال 4/290 ميلي متر و دماي حداكثر مطلق 37 درجه در شهريور و دماي حداقل مطلق آن 37- درجه سانتيگراد در بهمن ماه است.

حيات وحش:
گونه هاي جانوري مختلفي از قبيل: گرگ، روباه، خوك وحشي، خرگوش، خرس قهوه اي و پرندگاني چون عقاب طلايي، بلدرچين، هدهد، قرقاول، كبك، چكاوك، كلاغ ابلق و سياه و ... در آن زندگي مي كنند.

پوشش گياهي:
انواع تيپ هاي جنگل فندقلو عبارتند از :
 1- راش ممرز    2- بلوط ممرز   3- فندق ممرز     4- فندق خالص.
ساختار جنگل از لحاظ آميختگي شامل: فندق، بلوط، راش، ممرز، ازگيل، ال اسبي، آلوچه، زالزالك و غيره مي باشد و گونه هاي علفي منطقه چون نسترن، تمشك، خاس، پامچال، بابونه، سرخس، گيلديگ، بنفشه وحشي، گل گاو زبان و ... در زمينهاي آن به وفور يافت مي شود.

برنامه هاي آتي جهت تكميل و اتمام پروژه:
1- ساخت پيست دوچرخه سواري كوهستان  2- تكميل محوطه سازي، اجراي پاركينگ خودروها، كف سازي معابر  3- تكميل روشنائي (نصب چراغهاي روشنائي در معابر و محوطه)  4- ساخت درب مناسب جهت سايت فندقلو با توجه به اجراي پيست اسكي روي چمن در منطقه(متولي تربيت بدني)  5- نصب و اجاره چادرهاي گروهي براي مسافرين  6- احداث نماز خانه  7- احداث ساختمان نگهباني  8- تجهيز و راه اندازي سالن هاي چند منظوره جهت سرويس دهي به مسافرين و گردشگران  9- ساخت مراكز تجاري و بهداشتي و درماني و ارايه صنايع دستي منطقه  10- تكميل و نصب وسايل بازي جديد(مكانيكي و برقي)  11- افزايش آلاچيقهاي چوبي در سايت فندقلو.

امكانات رفاهي، بهداشتي، امنيتي و اقامتي جنگل فندقلو:
شهرداري نمين از سال 79 به عنوان مجري طرح گردشگري به مساحت 24 هكتار با اخذ اعتبارات مورد نياز نسبت به اجراي پروژه اقدام نموده و در عرض 4 سال بخش وسيعي از عمليات عمراني در منطقه صورت پذيرفته و با وجود اينكه پروژه هنوز به مرحله بهره برداري كامل نرسيده، مورد توجه خاص مردم و به خصوص گردشگران خارجي قرار گرفته است كه اهم اقدامات انجام يافته پروژه فندقلو به شرح زير مي باشد: 
1- اجراي منبع بتني 200 متر مكعبي جهت تامين آب مشروب  2- احداث ايستگاه پمپاژ در پائين دست پروژه جهت پمپاژ آب به منبع  3- اجراي خط انتقال برق  4- اجراي سرويس هاي بهداشتي آقايان و بانوان و اجراي سپتينگ  5- اجراي سكوهاي بتوني جهت احداث آلاچيق و نصب چادر  6- اجراي 11 واحد آلاچيق چوبي جهت اسكان مسافرين 7- احداث 2 واحد سالن چند منظوره به مساحت 250 متر مربع  8- اجراي لوله كشي در محوطه و نصب شيرهاي آب جهت استفاده مسافرين  9- اجراي محوطه سازي  10- خريد و نصب وسايل پاركي، كباب پز، صندلي، سطل زباله و ...  11- خريد و نصب وسايل بازي كودكان  12- اجراي دو دكل 22 متري هر كدام با 16 عدد نورافكن از نوع بخار سديم جهت روشنايي  13- حصار كشي محوطه با نرده هاي چوبي  14- هماهنگي با ادارات آموزش و پرورش عالي جهت اسكان اردوهاي دانش آموزي و دانشجويي  15- هماهنگي با نيروي انتظامي و كلانتري شهر نمين براي تامين امنيت و ترافيك منطقه و چندين اقدام ديگر كه اعتبار هزينه شده توسط شهرداري نمين در پروژه فندقلو از سال 79 حدود 5/2 ميليارد ريال مي باشد.

دهكده سنگي و زيرزميني ويند كلخوران

اين روستا دهكده اي سنگي با مجموعه اي از خانه هاي سنگي منفرد به صورت يك پديده معماري تاريخي و باستاني استثنايي وجود دارد كه شكل كنده شدن اين منازل در زير تپه هاي سنگي و رسوبي و نوع كنده شدن آنها كه نهايتاً منجر به آفرينش چنين آثاري شده است، در نوع خود كم نظير مي باشد. دهكده صخره اي باستاني ويند در حدود 5 كيلومتري جنوب و جنوب غربي سرعين و در نزديكي جاده اردبيل-نير قرار گرفته است. مناطقي كه خانه هاي سنگي در آن قرار گرفته اند قوردي قيه، تپه چله خانه، قره قيه و مسجديري ناميده مي شود.
بررسي هاي محدود و سفالهاي پراكنده در سطح و داخل خانه هاي سنگي مربوط به ادوار مختلف مي باشد. سفالهائي مربوط به دوره اشكاني، سفالها و قوسهاي جناغي در كنده هاي صخره اي شبيه به آثار ساسانيان همچنين آثار و علائمي مربوط به دورانهاي اسلامي مانند سلجوقي، تيموري و صفوي كه حكايت از استمرار استفاده از اين خانه هاي سنگي در طول تاريخ مي باشد.

درياچه شورابيل:

اين درياچه به مساحت 120 هكتار يكي از مناطق گردشگري مي باشد كه اوقات فراغت برخي از مردم در اين مكان تفريحي سپري مي شود.اين در ياچه  قبلاً بسيار شور بوده است و سابق براين بخاطر شوري و لجن طبي خود مشهور بود.
ولي امروزه با افزوده شدن آب شيرين از شوري آن كاسته شده، بطوري كه نوعي ماهي در آن پرورش داده مي شود؛ و داراي امكانات تفريحي، ورزشي و فرهنگي بسياري است از جمله: قايق راني، پيست دو و ميداني، دوچرخه سواري، باغ وحش، هتل هاي مجهز و زيبا، مجموعه شهر بازي براي بچه ها، رستوران در وسط درياچه و... مي باشد.
اين درياچه مستعد پيست قايقراني روئينگ است چرا كه اولين شرط براي احداث اين پيست، درياچه اي است كه حداقل 2 كيلومتر مسير مستقيم داشته باشد و اين شرايط درياچه شورابيل وجود دارد.
رعايت موارد زير براي بهره گيري بهتر و بيشتر از امكانات اين درياچه ضروري به نظر مي رسد:
1- خارج كردن ترافيك ماشين ها از تراسهاي حاشيه اي درياچه و انتقال آن به خط الراس تپه هاي اطراف
2- متوقف كردن پروژه هاي نيمه تمام مجتمع هاي توريستي چرا كه اين طرحها براساس يك ارزيابي بدون پشتوانه مطالعاتي شروع بكار كرده و سپس نيمه تمام رها شده اند.
3-نوسازي تاسيسات فرسوده تفريحي
4- بهسازي و بازسازي ورودي محوطه درياچه
5- اختصاص فضاي پيك نيكي در حاشيه درياچه
6- احداث اسكله هاي متعدد قايقراني
7- حفظ و تقويت گياهان آبزي حاشيه درياچه به عنوان حريم هاي طبيعي زيستگاه پرندگان و احداث تعدادي جزاير مصنوعي در نقاط مناسب به عنوان زيستگاه زادآوري ، لانه سازي و جوجه آوري پرندگان .
8- نور پردازي مهندسي
9- احداث پارگينكهاي كافي و …

روستاي بيله درق

اين دهكده ييلاقي با آب و هواي مطبوع و دلپذير دومين قطب توريستي منطقه سرعين مي باشد كه به سبب برخورداري از مواهب طبيعي مانند آبهاي معدني جهت استعمال داخلي و خارجي، دره اي زيبا با درختان و چمنزارهاي پر از گل و گياه، كندوهاي عسل كه در چمنزارها گسترانيده شده است، جلوه و جذابيت خاصي به اين دهكده بخشيده است. وجود محل هاي اقامتي، كافه ها و رستورانهائي با تخت ها و ميز و صندلي هاي چيده شده در زير برگهاي درختان بصورت چتري بزرگ و سايه باني طبيعي باعث استقبال گردشگران از جاذبه هاي اين روستا مي شود. از جاذبه هاي طبيعي اين دهكده مي توان به وجود آبشارهائي در طول مسير رودخانه بيله درق كه يكي از آنها درهمان محدوده انتهائي قسمت پائين و منتهي اليه رسيدن دامنه ارتفاعات به هم در داخل روستا قرار گرفته است و چمنزارهاي اطراف آن امكان استراحت و بازديد از اين آبشار طبيعي را براي بازديد كنندگان فراهم كرده است، اما آبشار ديگري كه حاصل آب زلال و گواراي اين رودخانه مي باشد. آبشاري ديدني درحدود 300 متر پائين تر از آبشار اولي كه جريان يافتن آب در داخل چمنزاري زيبا و برخورد آب با سنگها و نهايتاً سرازير شدن آب به ارتفاعي پست تر موجب شده كه اكثر علاقه مندان به استفاده از مظاهر طبيعي در كنار آن استراحت كرده و خستگي ناشي از پياده روي و گردش را از تن بزدايند.
اين روستا همچنين داراي غارهاي بزرگ و كوچك در دل كوهها و صخره ها هست كه هركدام از آنها داراي جاذبه هاي خاص مي باشد، از ميان اين غارها، غاري با دهانه بزرگ و عريض كه از فراز تپه بيله درق نمايان مي باشد، مكاني طبيعي و مناسب جهت استراحت گردشگران است. همچنين چندين غاركوچك در امتداد رودخانه بيله درق در دل صخره ها و همچنين غاري بزرگ در ادامه مسير دره كه چشمه اي از داخل آن جاري است. درمجموع، آب و هواي خنك ، اماكن اقامتي، تفريحي، رستورانهاي پذيرائي، آبمعدني ها، نوع بافت منازل مسكوني، وجود پاركينگ ها، انواع رستني ها و جانواران چهره كاملاً باصفا و ييلاقي به اين دهكده داده است.